Cukrzyca jest słodka? Część 1
Polska znajduje się w czołówce Europy. W roku 2012 liczba chorych na cukrzycę przekroczyła 3 miliony, a wynik ten daje nam czwartą pozycję wśród państw Europy. Diabetycy żyjący w Polsce stanowią około 11% społeczeństwa, czym przebijamy noty światowe (~8,3%) i europejskie (~8,4%).
Cukrzyca nie boli
No właśnie. Paradoksalnie pacjenci lubią choroby, które dają wyraźne objawy - najlepiej, jak coś boli. Wtedy łatwiej zgłosić się do lekarza i opowiedzieć o problemie. Często pozwala to uniknąć powikłań lub innych konsekwencji zaniedbania choroby. Gorzej jest w przypadku cukrzycy, ona nie boli! Choć wraz z rozwojem zaburzeń metabolicznych pojawiają się objawy, są one dyskretne i często możemy je zlekceważyć.
Według szacunków epidemiologicznych, w roku 2030 na świecie będzie około 360 milionów diabetyków. Alarmująca jest obserwacja, że chorobowość zwiększa się we wszystkich grupach wiekowych, najbardziej narażone są osoby między 45 a 64 rokiem życia. Z ogólnej liczby chorych, 50-60% stanowią pacjenci z rozpoznaną chorobą, a pozostałe punkty procentowe tworzą osoby z chorobą nieznaną. I to jest duży problem!
Cukrzyca? Cukier?
W zasadzie czym jest cukrzyca? Czy są to kryształki cukru krążące we krwi? Nie, ponieważ:
Cukrzyca (łac., ang. diabetes mellitus) jest grupą chorób metabolicznych charakteryzujących się hiperglikemią wynikającą z defektu wydzielania lub działania insuliny. Przewlekła hiperglikemia w cukrzycy wiąże się z uszkodzeniem, zaburzeniem czynności i niewydolnością różnych narządów, szczególnie oczu, nerek, serca i naczyń krwionośnych.definicja WHO
Czym jest hiperglikemia? Jest to podwyższony poziom glukozy we krwi powyżej 100 mg/dl przy badaniu na czczo.
Przed chorobą stoi fizjologia
Zanim opowiem Wam o cukrzycy, trzeba wspomnieć o fizjologii wydzielania i działania insuliny. Pozwoli to na zrozumienie procesów, jakie zachodzą w zaburzeniach metabolicznych glukozy. Fizjologia przemian glukozy będzie tematem pierwszej cześci artykułu o cukrzycy.
Przemiany glukozy
Gdybyśmy usunęli z codzinnych czynności spożywanie posiłków, stracilibyśmy chyba 80-90% przyjemności dnia. Pączuś, ciasteczko czy pizza lub kotlet schabowy poszłyby w zapomnienie. Na szczeście tak nie jest!
Kiedy spożywamy posiłek, ulega on trawieniu w świetle przewodu pokarmowego. Cukry rozkładane są już w jamie ustnej, a końcowy etap trawienia następuje w dwunastnicy (proksymalna część jelita cienkiego). Duże cząsteczki sacharydów hydrolizowane są do di- i monosacharydów, które następnie są wchłaniane w jelicie cienkim. Glukoza pozyskana ze strawionego pokarmu trafia do krwioobiegu (początkowo przez żyłę wrotną do krążenia systemowego).
Wchłonięta glukoza metabolizowana jest w komórkach ustroju. W hepatocytach, miocytach i komórkach tłuszczowych proces ten zależy od insuliny, natomiast neurocyty czy erytrocyty radzą sobie same. 50-70% wchłoniętej glukozy przejmuje tkanka mięśniowa, a reszta dzielona jest dla pozostałych komórek.
Po co komórce glukoza? Stanowi ona pokarm i źródło energii dla wielu przemian. W wyniku reakcji enzymatycznych powstają związki wysokoenergetyczne (głównie pod postacią ATP), które przenoszą energię niezbędną dla innych reakcji. Zablokowanie dostawy glukozy prowadzi do zachamowania czynności komórki i obumarcia komórki.
Trzustka - insulina - glukagon
Jak zapewne sami się domyślacie, ktoś musi regulować wychwyt glukozy. Stacją zarządzającą jest trzustka, która produkuje dwa zastępy oddziałów regulatorowych - insuliny i glukagonu.
Wysokie stężenie glukozy we krwi pobudza komórki beta trzustki do produkcji insuliny - hormonu, który obniża steżenie cukru we krwi. Insulina wydzielana jest dwufazowo:
- faza szybka - trwa do 10 minut, jest to wyrzut hormonu zgromadzonego w ziarnistościach komórek beta,
- faza późna - wydzielanie hormonu syntezowanego de novo.
Insulina krążąc we krwi łączy się ze swoistymi receptorami (nie na wszystkich komórkach, a m.in. tych, któe podano wyżej). Pobudza to komórkę do przyspieszonego wychwytu glukozy (przez rekrutację i wbudowanie receptorów dla tego cukru w błonę komórkową). W ten sposób komóka "wyjada" cukier z krwi.
Naturalnym efektem będzie spadek glukozy we krwi do niskiego poziomu. Jest to sygnał dla drugiego zastępu trzustki - glukagonu.
Glukagon jest produkowany przez komórki alfa trzustki. Hormon odpowiada za podwyższenie stężenia cukru we krwi. W tym celu pobudza komórki wątroby do uwalniania glukozy i/lub inne kompartmenty organizmu mogące dostarczyć energii (tkanka tłuszczowa, mięśnie).
A jeśli chodzi o cukrzycę, jest ona powodowana defektem lub leniwym działaniem insuliny. O tym przeczytacie w następnym artykule...
Piśmiennictwo
1. 1. Cukrzyca [w:] Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych 2013. medycyna Praktyczna, Kraków 2002, 1353-1394.
Posty
Obawiam się, że mam początki cukrzycy. Jestem śpiący, przemęczony. Senność po jedzeniu to jeden z objawów co nie?
OdpowiedzUsuńBolesław, senność po jedzeniu jest naturalnym odruchem. Organizm mobilizuje nas do odpoczynku, aby całą energię skupić na trawieniu przyjętego pokarmu. Objawem wskazującym na hiperglikemię, jest ciągłe podsypianie w ciągu dnia.
Usuń