wtorek, 18 listopada 2014

Cukrzyca jest słodka? Część 2

Autor: Unknown • 21:26 • 0 Komentarze


Cukrzyca nie jedno ma imię. Jak się okazuje, wiele stanów prowadzi do przewlekłej hiperglikemii i odpowiada za dysfunkcję hormonów utrzymujących stężenie cukru we krwi. Lata badań i obserwacji klinicznych pozwoliły na...


Klasyfikacja

Cukrzyca jest bardzo szerokim pojęciem, które obejmuje wiele stanów słodyczy. Aktualna klasyfikacja WHO, uwzględniając czynniki etiologiczne, wyróżnia podstawowe typy cukrzycy:
  • cukrzyca typu 1 - spowodowana jest dysfunkcją trzustki, której komórki beta nie produkują insuliny,
  • cukrzycę typu 2 - polega na stopniowym rozwoju niewrażliwości tkanek na działanie insuliny,
  • cukrzyca o nieznanej etiologii - stany prowadzące do zaurzeń endokrynologicznych w zakresie insuliny/glukagonu,
  • cukrzyca ciążowa - nieprawidłowa glikemia rozpoznana w trakcie ciąży.


Dlaczego coś się psuje?

To bardzo ciekawe, jak różne przyczyny powodują niefortunny bieg zdarzeń i dysfunkcję trzustki lub niewrażliwość tkanek na insulinę. Każdy typ cukrzycy różni się patofizjologią, która jest ważna dla leczenia farmakologicznego i dietetycznego.
Cukrzyca typu pierwszego może być uwarunkowana genetycznie lub wynikać z procesu autoimmunologicznego. W ludzkim genomie istnieje kilka/kilkanaście miejsc, których mutacja odpowiada za niszczenie komórek beta trzustki. Proces autoimmunologiczny polega na skierowaniu przeciwciał (immunoglobulin) przeciw własnym komórkom. To nieprawidłowy stan, w którym organizm szaleje i próbuje sam siebie unicestwić. Przypomina mi to psa, który za wszelką cenę chce ugryźć własny ogon. Patologiczne ciała odpornościowe są skierowane przeciw składnikom komórek beta trzustki. Są to najczęściej:
  • przeciwciała przeciwwyspowe,
  • przeciwciała przeciwinsulinowe
  • przeciwciała anty-GAD,
  • przeciwciała IA-2.

Takie samounicestwienie wywołane jest najcześciej czynnikiem zewnętrznym - zakażeniem wirusowym, uczuleniem toksyną. Czasami rolę aktywatorów procesu autoimmunologicznego pełnią białka pokarmowe (np. gliadyna).

Cukrzyca typu drugiego nazywana bywa odmianą starczą. To dlatego, że pojawia się w późnym wieku. Generalnie ten typ choroby polega na stopniowym upośledzeniu wydzielania insuliny jak i narastającej oporności tkanek na produkowany hormon. Jak zawsze, za przyczynę choroby można wskazać tło genetyczne. Tak i w tym przypadku dopatruje się aktywności genów, które mają diabetogenny wpływ. Ważne są także czynniki środowiskowe:
  • otyłość, zwłaszcza typu brzusznego jest silnym czynnikiem ryzyka rozwoju cukrzycy t. 2; nadmierna produkcja kwasów tłuszczowych hamuje metabolizm glukozy i powoduje oporność obwodu (tkanek) na insulinę,
  • mała aktywność fizyczna - to proste, mało się ruszasz to szybciej tyjesz; dodatkowo hamowane jest uwalnianie glukozy.


Dziwadła

Jak to bywa w naturze, czasami pojawiają się twory nazywane przez ludzi dziwadłami. Albo jeszcze inaczej. Tak samo jest w przypadku cukrzycy, wyróżniamy trzy bardzo ciekawe stany, które nie są ujęte w podstawowej klasyfikacji:
  • Cukrzyca LADA - zaliczana jest do cukrzycy typu 1, charakteryzuje się powolnym rozwojem a ujawnia się zwykle po 35 rż. Jest to typ choroby o zdecydowanym podłożu immunologicznym.
  • Cukrzyca MODY - występuje w wieku typowym dla cukrzycy t. 1, ale objawy odpowiadają typowi 2. Związana jest z mutacją genu.
  • Utrwalona cukrzyca noworodków ujawnia się przed 6 mż., a wynika z mutacji kanału potasowego i receptora sulfonylomocznika.
  • Cukrzyca mitochondrialna spowodowana jest mutacją materiału genetycznego mitochondriów (organella komórkowe odpowiedzialne za produkcję energii). Ujawnia się we wczesnym wieku i mogą jej towarzyszyć inne zaburzenia.


Obraz kliniczny

Jak wspominałem we wcześniejszym artykule, cukrzyca nie boli. Rozwija się stopniowo dając skąpe i nieswoiste objawy. To gorzej dla pacjenta, który może zbagatelizować drobne dolegliwości. Nawet połowa przypadków cukrzycy t. 2 przebiega bezobjawowo!
Do typowych objawów choroby należą:
  • wielomocz,
  • wzmożone pragnienie - organizm usiłuje rozcieńczyć stężenie glukozy we krwi,
  • osłabienie,
  • senność - spowodowana jest odwodnieniem,
  • chudnięcie (rzadziej i nigdy w cukrzycy tyou 2).

Czasami pacjentów dręczą uporczywe zakażenia ropne skóry, częste zakażenia układu moczowego czy płciowego. Dzieje się tak dlatego, że glukoza stanowi idealną pożywkę dla bakterii. W cukrzycy jest tyle pokarmu, że mikroby mnożą się w zastraszajacym tempie.
Wystąpienie niepokojących objawów powinno włączyć nasz narząd ruchu (kończyny dolne), aby udać się do lekarza. Bezzwłocznie!

Leczenie

Jak leczyć cukrzycę? Prosto, trzeba jeść pół kilograma soli dziennie do czasu ustąpienia objawów lub spadku glikemii do wartości prawidłowych. Nie, to nieprawda.
Leczenie cukrzycy wcale nie jest łatwe i przyprawiło wielu lekarzy i naukowców o siwe włosy. Unormowanie glikemii to trudne zadanie, które wymaga zastosowania terapii skojarzonej. Chyba w żadnej innej chorobie nie jest tak istotna współpraca i dyscyplina pacjenta!
Ujarzmienie cukrzycy wymaga postępowania farmakologicznego (nie zawsze) i przestrzegania odpowiedniej diety. Posiłki powinny być spożywane regularnie, a podaż energetyczna ściśle dopasowana do potrzeb organizmu. Drastyczna redukcja dowozu kcal zapewnia spadek masy ciała (nie wiecej jak 2 kg/tydzień) jak i normalizację glikemii. Średnio uważa się, że w ciągu dnia należy przyjąć 1000-1500 kcal (dla każdej osoby jest to wartość indywidualna). Poza składem energetycznym liczy się także ilość posiłków i ich skład. 
Dziennie powinno przyjmować się od 3 do 5 posiłków o składzie:
  • białko 15 - 20%,
  • tłuszcze 30 - 35%,
  • węglowodany 40 - 50%.



Piśmiennictwo
1.  Cukrzyca [w:] Interna Szczeklika. Podręcznik chorób wewnętrznych 2013. medycyna Praktyczna, Kraków 2002, 1353-1394.

0 komentarze:

Prześlij komentarz