Kłęby dymu papierosowego
Mówiąc o paleniu, wyobrażamy sobie kłęby dymu tytoniowego i czujemy zapach papierosów. Bardzo mnie ciekawi jak świadomi są palacze tego, co wdychają i czym to skutkuje...
Dym tytoniowy
Siwe kłęby dymu papierosowego to skutek spalania tytoniu i dodatków znajdujących się w papierosie. Składa się on z fazy rozpraszającej (powietrze) i rozproszonej (drobiny cząstek stałych). W wyniku ciepła, które towarzyszy paleniu papierosów, niektóre związki chemiczne ulegają pirosyntezie dając nowe substancje.
Dym papierosowy zawiera ponad 7000. związków chemicznych, które pośrednio- lub bezpośrednio wpływają na organizm człowieka. Organizacje zdrowia publicznego uznały około 70. substancji za wysoce chorobotwórcze i udowodniły ich negatywne działanie. Stąd można powiedzieć: "jeden papieros, tyle przyjemności!".
Dym papierosowy wchłania się głównie w drogach oddechowych, a nieznaczna część wnika przez przewód pokarmowy. Większość pobranych substancji wędruje do wątroby, która stanowi laboratorium organizmu i centrum detoksykacji. W tym narządzie ulegają przemianom metabolicznym, które niejednokrotnie aktywują je do chorobotwórczego działania (ironia życia...).
Skład chemiczny dymu
Faza gazowa dymu papierosowego składa się głównie z azotu, tlenu, tlenku i dwutlenku węgla. Składniki te stanowią około 80-85% głównego strumienia dymu. Z toksykologicznego punktu widzenia, najważniejszymi lotnymi związkami są: tlenek węgla, amoniak, związki azotu, cyjanowodór, formaldehyd i lotne N-nitrozaminy.
W skład fazy cząstkowej wchodzą m. in. alkaloidy pirydynowe, w tym nikotyna jako główny składnik tej grupy. Innymi specyfikami są: terpeny, estry kwasów tłuszczowych, węglowodory aromatyczne i in. bardzo niebezpieczne są wolne rodniki CH-, powstające w wyniku pirolizy związków organicznych. Spośród 60. zidentyfikowanych węglowodorów aromatycznych aż 11. ma udowodnione działanie pronowotworowe.
N-nitrozaminy to potężna grupa karcynogenów, które stanowią pokaźny odsetek dymu papierosowego. Powstają one zarówno podczas suszenia tytoniu (proces produkcyjny) jak i palenia gotowego produktu. Badania doświadczalne wykazały, że fenole fazy cząstkowej znacznie wspomagają nowotworzenie.
Uprawa tytoniu wiąże się z koniecznością stosowania środków ochrony rośliny lub wspomagających wzrost. Nie są one obojętne dla późniejszego konsumenta. W zależności od pochodzenia tytoniu, dym może być wzbogacony w takie związki jak: DDD, DDT, metabolity kwasu maleinowego. Są to substancje, które przekształcone w organizmie człowieka działają w sposób toksyczny.
Stosowanie filtrów w papierosach spowodowało pogorszenie wrażeń smakowych używki. W związku z tym koncerny dodają aromaty z ekstraktów tytoniu i aromaty roślinne w celu poprawy właściwości organoleptycznych wyrobu. Obecnie dodaje się mentol (kiedyś dodawano kumarynę, ale związek wycofano).
Karcynogeny
Karcynogeny są to substancje, które działają toksycznie na komórkę i powodują jej transformację nowotworową. Mechanizm uszkodzenia bywa różny, ale w każdym wypadku prowadzi do zaburzenia prawidłowej funkcji komórek.
Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne są reprezentowane głównie przez benzo-a-piren. Węglowodory te indukują guzy skóry oraz przełyku i płuca. Benzo-a-piren wykazuje spotęgowane działanie przy współobecności innych związków dymu, jak np. fenolu.
N-nitrozaminy stanowią grupę związków inicjujących proces nowotworowy. Ich przemiany w organizmie doprowadzają do wytworzenia niestabilnych związków, które tworzą połączenia z DNA. Tworzenie takiego adduktu bezpośrednio wpływa na uszkodzenie materiału genetycznego i nowotworzenie. Są one odpowiedzialne za powstanie gruczolakoraka płuc, guza tchawicy lub błony śluzowej jamy nosowej. Niektóre związki mają także znaczenie w patogenezie raka przełyku i pęcherza moczowego.
Aminy aromatyczne działają podobnie jak wyżej omówione substancje. Są one odpowiedzialne za powstanie złośliwego raka pęcherza moczowego.
Aldehydy szczególnie drażniąco działają na błonę śluzową dróg oddechowych. Przy głębokiej inhalacji podczas palenia, uszkadzają komórki płuc. Grupa tych związków obejmuje N-nitrozaminy i węglowodory aromatyczne, których działanie już omówiono.
Benzen to bardzo reaktywny związek chemiczny, który jest agresywny dla komórek żywego organizmu. Odpowiada on za wzrost ryzyka powstania białaczki szpikowej, która doprowadza do dysfunkcji składników krwi. Progresja choroby może doprowadzić do zgonu.
Dym tytoniowy obfituje jeszcze w wiele innych organicznych składników. Znaczna ich część stanowi grupę karcynogenów, które na drodze znanego mechanizmu uszkadzają komórki i prowadzą do transformacji nowotworowej.
Związki nieorganiczne znajdujące się w dymie to: chrom, nikiel, kadm, arsen i ołów (i in.). Nikiel związany jest z patogenezą nowotworów w obrębie płuca. Chlorek kadmu jest substancją drażniącą i przy dużych stężeniach może doprowadzać do zatrucia organizmu. Dotychczas nie stwierdzono jego karcynogennego działania.
Hydrazyna to substancja, która prowadzi do rozwoju guzów błony śluzowej oraz wątroby.
Polon-210 jest silnym promotorem dla rozwoju guza płuca u ludzi. Śladowa ilość tego pierwiastka może doprowadzić do uszkodzenia komórek.
Masz ochotę na papierosa?
Jeśli dotarłeś do końca tego artykułu, gratuluję. Myślę, że warto przeczytać go jeszcze raz, może jutro lub pojutrze. Zawarte informacje nie mają nikogo przestraszyć, podałem suche, zgodne z prawdą wiadomości. Poniżej przedstawiam tabele z wymienionymi najważniejszymi substancjami, jakie fundujesz swoim płucom paląc papierosy. Pozwól, że na koniec nie będę życzył smacznego.
kliknij aby powiększyć
Piśmiennictwo:
1. Florek E., Skład chemiczny i kancerogenny dymu tytoniowego, Alkoholizm i Narkomania 3/36/99
2. Starek A., Podolak I., Rakotwórcze działanie dymu tytoniowego [w:] Roczniki Państwowego Zakładu Higieny, Warszawa 2009, ROCZN. PZH 2009, 60, Nr 4, 299 - 310.
Posty
Bardzo pouczający artykuł nie tylko dla osób palących ale również dla biernych palaczy dlatego uważam, że powinno powstać więcej miejsc przeznaczonych tylko do palenia tak aby nie narażać na niebezpieczeństwo osób postronnych (niepalących)
OdpowiedzUsuń